اظهار نظر حسابرسی و اعتباردهی ( شفافیت صورتهای مالی)

احتمال وجود سوء نيت در تهيه و تنظيم گزارشهاى مالى توسط هيأت مديره شركت ها، سبب شد تا نياز به حسابرسى و افرادى بنام حسابرس احساس شود. حسابرسى عبارت است از فرايندى كه بوسيله آن شخص با صلاحيت مستقلى شواهد مربوط به اطلاعات قابل اندازه گيرى مربوط به واحدى اقتصادى را به منظور تعيين و ارائه گزارش درباره ميزان مطابقت بين آن اطلاعات و ملاكهاى وضع شده جمع آورى و ارزيابى مي كند . هدف حسابرسى اظهار نظر نسبت به درست و منصفانه بودن صورتهاى مالى است .حسابرس فردى است
كه به منظور اعتبار بخشيدن به اطلاعات مالى مندرج درصورتهاى مالى، اسناد و مدارك و صورت هاى مالى تهيه شده توسط شركت هارا رسيدگى و نظر تخصصى و مستقل خود را در مورد مربوط بودن اطلاعات كه به طور يكنواخت و طبق اصول متداول حسابدارى مناسب با نوع فعاليت شركت ارائه شده و به نحو كافى افشاء شده است، را طى گزارش ارائه مى نمايد. (.رحماني ،حليمه ،)1931
حسابرسي باعث افزايش اعتبار صورتهای مالي شده و اين كار به صورت مستقيم و يا غير مستيم ممكن است باعث بهبود كيفيت گزارشگری مالي گردد. با توجه به اينكه گزارش حسابرس گويای حاصل كار فرآيند حسابرسي است كه به استفاده كننده گان صورتهای مالي ارائه مي شود.لذا هئيت تدوين استاندارهای بين المللي حسابرسي و اعتبار بخشي معتقد است كه تغيير ايجاد در گزارشگری حسابرس ممكن است باعث افزايش كيفيت حسابرسي يا استنباط استفاده كنندگان ازآن شود.اين كار به نوبه خود باعث افزايش اعتماد
استفاده كننده گان به حسابرسان و صورت های مالي و شفافيت آن ها مي گردد(.رحماني ،حليمه ،)1931
-1اظهار نظر حسابرسی و سود شرکت ها :
مديريت سود حالتي است كه در آن مديران واحدهای تجاری، سود را مطابق با ميل خود گزارش مي نمايند و نه مطابق با محتوای اقتصادی فعاليت های واحد تجاری. (اسكات، )9003مديريت سود را انتخاب رويه های حسابداری توسط مدير تعريف مي نمايد. به عقيده او، هدف مدير به واسطه اين انتخاب آن است تا به اهداف خاصي از جمله دريافت پاداش بيشتر، كاهش نسبت بدهي، كاهش ماليات و كاهش هزينه های سياسي و .. نايل آيد. حسابرسان نقش مهمي در نظارت بر عملكرد مدير و محدود نمودن رفتارهای فرصت طلبانه او دارند . يافته های كيم و همكاران ( ، )9002و چانگ ( ،)9002نشان مي دهد كه با تغيير حسابرس، مديريت سود در
صورتهای مالي كاهش مي يابد .شواهد پژوهش نشان مي دهد كه مديريت سود، اندازه شركت، سودآوری، نسبت بدهي، حق الزحمه حسابرسي و مالكيت دولتي بر اظهار نظر حسابرس تاثيرگذار است .نتايج نشان مي دهد كه هر چه مديريت سود در يک شركت افزايش يابد و اندازه شركت بزرگتر شود، آن گاه تعداد بندهای حسابرسي قبل از بند اظهارنظر افزايش مي يابد .هم چنين طبق نتايج پژوهش هر چه حق الزحمه حسابرسي افزايش يابد در آن صورت تعداد بندهای حسابرسي افزايش خواهد يافت .رابطه مستقيم ميان مديريت سود و حق الزحمه حسابرسي با تعداد بندهای حسابرسي قبل از بند اظهارنظر، بيانگر آن است كه خصوصي سازی و رقابت در بازار حسابرسي مي تواند موجب ارتقای وظيفه اعتبار بخشي حسابرسي در راستای بهبود كيفيت حسابرسي و كيفيت اطلاعات حسابداری شود. (بهارمقدم، مهدی و علي كوهي)1933،
-2بررسی رابطه بین کیفیت موسسات حسابرسی و اظهار نظر حرفه ای:
بوتلر و همكاران ( .)9002از نقطه نظر استفاده كنندگان صورتهای مالي، گزارشهای تعديلي حسابرسان ،نشانه ای از كيفيت پايين صورتهای مالي ميباشد كه پايين آمدن كيفيت صورتهای مالي نيز باعث تعديل گزارش حسابرسي مي شود.چن و همكاران ()9002به بررسي ارتباط كيفيت حسابرسي و مديريت سود در مراحل قبل و بعد از عرضه عمومي سهام پرداختند و به اين نتيجه رسيدند كه اولاً در چنين شركتهايي مديريت سود رخ ميدهد و ثانياً بين مديريت سود و كيفيت حسابرسي ارتباط معني داری وجود دارد ، به اين صورت كه بالاتر بودن كيفيت حسابرسي موجب كاهش مديريت سود در ، اين شركتها ميشود .
بررسي و تحقيقات انجام شده اين نتيجه را اثبات مي كند كه اظهار نظر غير مقبول حسابرس با بند شرط عدم اطمينان در مورد ادامه فعاليت شركت همراه با مديريت سود ميباشد .در واقع با افزايش مديريت سود احتمال دريافت اين نوع اظهار نظر افزايش مي يابد .ازنقطه نظر استفاده كنندگان صورتهای مالي گزارشهای تعديلي حسابرسان نشانه ای از كيفيت پايين صورتهای مالي ميباشد كه پايين آمدن كيفيت صورتهای مالي نيز باعث تعديل گزارش حسابرسي ميشود. نتايج آزمون اين فرضيه ادعاهای اشاره شده را تائيد كرده است.
-3اظهار نظر حسابرسی و تاثیرات آن بر سهام و بورس :
نتايج تحقيق نشان ميدهد كه متغيرهای اظهارنظر تعديل شده و عدم شفافيت اطلاعات مالي دارای تأثير مثبت و معناداری و متغيراندازة مؤسسۀ حسابرسي دارای تأثير منفي و معناداری بر خطر سقوط قيمت سهام در شركتهای پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارند. بسياری از پژوهشگران نظير چن و همكاران ( )9001بر اين باورند كه تغييرات قيمت سهام يک شركت از مديريت اطلاعات داخلي آن ناشي ميشود. در شرايطي كه اطلاعات به صورت تصادفي وارد بازار ميشود و فرآيند انتشار اطلاعات بدون توجه به خوب يا بد
بودن آن، به صورت سيستماتيک انجام ميگيرد، به عبارت ديگر، اگر مديران همۀ اطلاعات را به سرعت افشا كنند، اين عمل سبب ميشود كه بازده سهام دارای توزيع متقارن باشد.
اين ويژگيها با توجه به تأثيری كه بر شفافيت محيط گزارشگری مالي، كاهش عدم تقارن اطلاعاتي و ارزش شركت دارند، موجب تغييردر خطر سقوط آتي قيمت سهام ميشوند. مديران همواره انگيزه دارند تا اطلاعات و اخبار منفي را از سرمايهگذاران پنهان كرده و آنها رادر داخل شركت انباشت كنند. برای مثال، ممكن است از طريق منظور نمودن هزينههای يک دوره به عنوان دارايي، باعث كاهش هزينهها و گزارشسود بيشتر در صورتهای مالي شوند. نتيجۀ اين عمليات منجر به اين ميشود كه تصوير واحد تجاری بهتر از وضعيت واقعي به نظر رسيده و انگيزة افراد برون سازماني برای سرمايهگذاری در واحد تجاری افزايش يابد(بال، )9003
از سوی ديگر، نقش نظارتي حسابرس مستقل و افزايش كيفيت حسابرسي سبب افزايش كيفيت راهبری شركتي ميشود كه در نهايت افزايش كيفيت سود و كيفيت گزارشگری مالي را به دنبال دارد. افزايش كيفيت سود و كيفيت گزارشگری مالي سبب شفافيت بيشتر محيط اطلاعاتي و كاهش عدم تقارن اطلاعاتي در ارتباط با سهام شركت در بازار ميشود (تااو، )9019؛ و در نهايت موجب كاهش خطر سقوط آتي قيمت سهام ميشود. اگر مديريت با استفاده از ضعف كنترل، سود را مديريت كرده و از منافع سهامداران به نفع خود استفاده كند و ارزش شركت را كاهش دهد. در نتيجه، سبب افزايش خطر سقوط قيمت سهام ميشود تحقيقات پيشين نشان ميدهد كه كاهش كيفيت حسابرسي سبب كاهش شفافيت اطلاعات مالي و كاهش كيفيت گزارشگری مالي
سالانه ميشود (دان و ميو، )9002كيفيت گزارشگری مالي ضعيف سبب افزايش عدم تقارن اطلاعاتي ميان فعالان بازار ميشود. زماني كه عدم تقارن اطلاعاتي در ارتباط با سهام شركت افزايش مييابد، ارزش ذاتي آن با ارزشي كه سرمايهگذاران در بازار برای سهام مورد نظر قائل ميشوند متفاوت خواهد بود. در نتيجه، ارزش واقعي سهام شركت با ارزش مورد انتظار تفاوت خواهد داشته و منجر به افزايش خطر سقوط قيمت سهام ميشود. به طور كلي، در ارتباط با تأثير كيفيت حسابرسي بر خطر سقوط قيمت سهام استدلال ميشود كه افزايش كيفيت حسابرسي سبب افزايش شفافيت و كيفيت افشای اطلاعات در سطح محيط اطلاعاتي شركت ميشود. افزايش شفافيت اطلاعاتي سبب كاهش عدم قطعيت در ارتباط با سهام شركت و در نتيجه سبب كاهش نوسانهای بازده سهام ميشود و در نهايت منجر به كاهش خطر سقوط قيمت سهام ميشود (پاستور و رونسي، )9009
ميتوان گفت نوع اظهارنظر حسابرس در سال جاری و سال قبل، رابطه مثبت و معني داری با قيمت سهام شركتها دارد. يعني شركتهايي كه در سال قبل و سال جاری اظهارنظر حسابرسي مقبول دريافت كرده اند قيمت سهام بالاتری دارند انتشار گزارش حسابرسي محتوای اطلاعاتي داشته و بازار سرمايه به آن واكنش نشان مي دهد، از سوی اظهار نظر مقبول به معني انتشار اخبار خوب برای شركت در بازار سرمايه است و در نتيجه بازار سرمايه را به واكنش مثبت به آن وا ميدارد. چون در مورد شركت ها اخبار خوب (در قالب گزارش و اظهارنظر مطلوب حسابرس) زمانيكه منتشر شود، قيمت سهام افزايش مي يابد.
انتشار اخبار خوب در قالب گزارش مقبول حسابرسي باعث واكنش مثبت بازار مي گردد، به عبارتي انتشار اخبار خوب عدم تقارن اطلاعاتي را كاهش داده و باعث شفافيت بيشتر و قابليت اتكای بيشتر سرمايه گذاران به اطلاعات منتشر شده شركت در قالب صورت های مالي حسابرسي شده مي شود. بهبود در اظهار نظر حسابرس برای بازار محتوای اطلاعاتي داشته و در نتيجه باعث كاهش عدم تقارن اطلاعاتي و افزايش شفافيت داشته و افزايش قيمت سهام شركتي را در پي دارد كه اخبار خوب منتشر نموده است. هرچه بهبودميزان در اظهارنظر حسابرس بيشتر باشد، قيمت و حجم معاملات سهام شركت بيشتر خواهد بود.
-4بررسی فاصله بین حسابرسان و استفاده کنندگان از اعتباردهی حسابرسان:
نتايــج حاصــل ازپژوهش نشــان مي دهد كــه بين نگرش اســتفاده از گزارش های حسابرســي و حسابرســان مستقل در مورد ويژگي های حسابرســان، كه به نوعي بر چگونگي شــكل گيری گزارش حسابرسي اثرگذار مي باشند، شكاف معني داری وجود دارد .به عنوان مثال، بسياری از استفاده كنندگان از گزارش های حسابرسي، محدوديتهای وظايف حسابرسي را درك نمي كنند و اين امر مي تواند باعث ايجاد شكاف بين نگرش « حسابرسان مستقل » و« سهامداران و مديران » در مورد ويژگي های حسابرســان مستقل شود
.(موسوی ،بزرگ اصل، )1911
-5تاثیر بندهای گزارش دهی بر شفافیت گزارش های مالی:
ابراهيمي سرو عليا ( )1913به بررسي اثر بخشي گزارشات حسابرسي مالي بر وضعيت گزارشگری مالي شركت های سهامي عام پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخت. يافته های پژوهش مبين آن است كه عليرغم اينكه اغلب مواقع مجامع عمومي سهام، هيات مديره را مكلف به رفع موارد ذكر شده در گزارشات مي كنند ولي مشاهده مي شود اين موارد در موضوعات مختلف در هر سال نسبت به سال قبل در رابطه با همان موضوع كاهش نيافته است.
-6اثر حق الزحمه حسابرسی بر اظهار نظر حسابرس
ممكن است حسابرس برای حفظ مشتری و كسب حق الزحمه بيشتر گزارش مطلوب تری ارائه دهد ميان حق الزحمه حسابرس، اندازه صاحبكار، گزارش زيان توسط صاحبكار و سن شركت مورد رسيدگي و صدور گزارش مقبول حسابرسي رابطه ای معني دار، وجود دارد .بر اساس نتايج پژوهش، حق الزحمه حسابرس رابطه ای مستقيم با صدور گزارش مقبول حسابرسي دارد . اندازه شركت، سن شركت وگزارش زيان ، رابطه ای معكوس با گزارش مقبول حسابرسي دارد . هم چنين تغيير حسابرس، نوع حسابرس، مدت تصدی حسابرس با
صدور گزارش مقبول حسابرسي رابطه ای ندارند. شواهد و پژوهش های قبلي نشان مي دهند كه ميان حق الزحمه حسابرس و نوع اظهارنظر حسابرس رابطه ای مستقيم وجود دارد. همسفر...